Φυλλάδιο Αυτοκαταγραφής των Ψυχαναγκαστικών Σκέψεων, πατήστε εδώ για αποθήκευση του σε μορφή .pdf

Οι ιδεοληψίες ορίζονται ως :

1. Επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες που βιώνονται εκδηλώνονται σε κάποια στιγμή κατά τη διαταραχή ως παρείσακτες και ακατάλληλες και προκαλούν αξιοσημείωτο άγχος ή δυσφορία.
2. Οι σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες δεν είναι απλά υπερβολική ανησυχία για πραγματικά προβλήματα της ζωής.
3. Το άτομο προσπαθεί να αγνοήσει ή να καταστείλει τέτοιες παρορμήσεις, σκέψεις ή εικόνες και να τις εξουδετερώσει με κάποια άλλη σκέψη ή πράξη.
4. Το άτομο αναγνωρίζει ότι οι ιδεοληπτικές σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες είναι παράγωγα του δικού του νου.

Οι καταναγκασμοί ορίζονται ως:

1. Επαναλαμβανόμενες εκδηλώσεις συμπεριφοράς (π.χ. πλύσιμο χεριών, τάξη, έλεγχο) ή νοητικές πράξεις (π.χ. προσοχή, μέτρημα ,επανάληψη λέξεων από μέσα) που το άτομο αναγκάζεται να εμφανίσει ως αντίδραση σε μια ιδεοληψία ή σύμφωνα με κανόνες που πρέπει να εφαρμοστούν με άκαμπτο και στερεότυπο τρόπο.
2. Οι συμπεριφορές αυτές ή οι νοητικές πράξεις έχουν ως στόχο την εμπόδιση ή μείωση του άγχους ή την εμπόδιση κάποιου καταστροφικού γεγονότος ή κατάστασης. Αυτές οι συμπεριφορές , όμως, δε συνδέονται ρεαλιστικά με τα γεγονότα τα οποία στοχεύουν να εξουδετερώσουν ή να εμποδίσουν, άρα είναι υπερβολικές.

Ο ακρογωνιαίος λίθος του γνωστικού μοντέλου βασίζεται στην παραδοχή ότι οι ψυχαναγκαστικές σκέψεις είναι κατ’ ουσία ένα πανανθρώπινο βίωμα. Τα άτομα που βιώνουν έντονη ενόχληση και μπαίνουν σε έναν φαύλο κύκλο ψυχαναγκασμών /καταναγκασμών εκλαμβάνουν τις σκέψεις αυτές ως απειλητικές και τους αποδίδουν κάποια προσωπική σημασία. Αυτή η εκτίμηση δημιουργεί την ανάγκη για εξουδετέρωση της σκέψης  και τη συνακόλουθη δυσφορία.

Συνηθισμένες λανθασμένες εκτιμήσεις:

1. Υπερβολική σημασία των σκέψεων
2. Υπερεκτίμηση του κινδύνου
3. Υπερεκτίμηση των συνεπειών του κινδύνου
4. Διογκωμένη υπευθυνότητα
5. Υπερεκτίμηση των συνεπειών της υπευθυνότητας
6. Ανάγκη για βεβαιότητα και έλεγχο των σκέψεων

Η διαταραχή συντηρείται μέσω της αποτυχίας να αξιολογηθούν και να συνυπολογιστούν εναλλακτικές εκτιμήσεις και πεποιθήσεις κάτω απ’το φως μιας αντίθετης εμπειρίας.

Αναζητάμε το νόημα των σκέψεων και όχι τις συνέπειες π.χ. Συνέπεια: «αν δε βάλλω το συναγερμό θα μπουν κλέφτες στο σπίτι και θα πάρουν τα πράγματά μου», ενώ το νόημα βρίσκεται πίσω απ’τη φοβούμενη συνέπεια, δηλαδή: «τι θα σήμαινε για σας αν έκλεβαν τα πράγματά σας;»

Βιβλιογραφία: Α.Καλαντζή-Αζίζι, Γνωσιακές –Συμπεριφοριστικές Προσεγγίσεις Στην Ψυχοθεραπεία, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τομέας Ψυχολογίας, Αθήνα 2005