Εξελίξεις μετά τη θεωρία του

Η θεωρία της προσκόλλησης αναφέρεται στο συναισθηματικό δεσμό ανάμεσα στο βρέφος και το κύριο πρόσωπο που το φροντίζει (συνήθως τη μητέρα). Η φύση και η μορφή της πρώτης σχέσης γίνεται μοντέλο για τις μετέπειτα σχέσεις , προκαλώντας προσδοκίες για το αν το άτομο είναι άξιο αγάπης και κατά πόσο μπορεί να βασιστεί στους άλλους. Κατά τη διαδικασία της κοινωνικής του εξέλιξης, το άτομο κατασκευάζει εσωτερικά λειτουργικά μοντέλα (internal working models) ή νοητικές αναπαραστάσεις του εαυτού και των προτύπων αλληλεπίδρασης με τους άλλους. Τα μοντέλα αυτά οργανώνουν την εξέλιξη της προσωπικότητας, κατευθύνουν την κοινωνική συμπεριφορά και αποτελούν τη βάση για τη διαμόρφωση προσδοκιών, αντιλήψεων και συμπεριφορών, καθώς και τη βίωση συναισθημάτων σε υπάρχουσες αλλά και νέες σχέσεις.

Θεωρία της ενήλικης προσκόλλησης (Hazan & Saven και Kim Bartholomew)

Ασφαλής τύπος:

• χαμηλό άγχος / τάση εγγύτητας και καλές διαπροσωπικές σχέσεις
• ευτυχία, φιλία, εμπιστοσύνη, αισιόδοξη στάση, εγγύτητα-ανεξαρτησία, αυτοπεποίθηση, κοινωνική επιδεξιότητα
• εποικοδομητικός τρόπος χειρισμού των συναισθημάτων, φυσιολογικός βαθμός δυσφορίας σε αγχογόνες καταστάσεις, ελεύθερη έκφραση αρνητικών- θετικών συναισθημάτων, ελεύθερη πρόσβαση σε βιογραφικές μνήμες
• ζεστές σχέσεις στο οικογενειακό περιβάλλον (θετικό σχήμα διαπροσωπικών σχέσεων)
• πλησιάζουν εύκολα τους ανθρώπους, δε φοβούνται την απόρριψη ή τη στενή σχέση, συνήθως δημιουργούν μακροχρόνιες – σταθερές σχέσεις
• είναι προσιτοί και συμπαθείς, δε φοβούνται την αποτυχία στη δουλειά και δε μπερδεύουν τα συναισθηματικά του με τη δουλειά
• στρατηγικές ρύθμισης που ελαχιστοποιούν το στρες και το άγχος, έμφαση σε θετικά συναισθήματα
• λιγότερη τάση για θυμό, θέτουν ωφέλιμους στόχους σε καταστάσεις σύγκρουσης
• ακριβείς στην αποκωδικοποίηση του συναισθήματος (συναισθηματική νοημοσύνη)

Αμφιθυμικός/Αγχώδης/εμμονής:

• υψηλό άγχος/χαμηλή τάση εγγύτητας
• εμμονή και ανασφάλεια με τις διαπροσωπικές σχέσεις
• αγωνία για την αποδοχή για απόκτηση αισθήματος ασφάλειας
• έμφαση σε αρνητικά συναισθήματα, επιθυμία για ένωση, ακραία ερωτική έλξη, συναισθηματικές υπερβολές, ζήλια και έντονη επιθυμία για εγγύτητα
• χαμηλή αυτοεκτίμηση, φόβος απόρριψης και εγκατάλειψης
• ιδιαίτερα εκφραστικοί, αγχώδεις, παρορμητικοί (υπερβολή συναισθήματος)
• δεν εμπιστεύονται εύκολα, δύσκολα παρηγορούνται
• θετική εικόνα για τους άλλους και αρνητική για τον εαυτό, υποχωρητικοί
• ανησυχούν μήπως οι άλλοι δεν τους εκτιμούν και τους παρεξηγούν
• επηρεάζονται από τον έπαινο και το φόβο της απόρριψης
• μπερδεύουν τα ερωτικά με τα επαγγελματικά
• σύγχυση, νευρωτισμός, μοναχικότητα, επιθετικότητα
• Άντρες ανακριβείς στην αποκωδικοποίηση του θυμού και θετικών μη λεκτικών συναισθημάτων

Αποφευκτικός/Απορριπτικός:

• Χαμηλό άγχος / υψηλή τάση αποφυγής
• Αρνητικοί προς την οικειότητα, αποφεύγουν τις στενές επαφές, αυτονομία, άρνηση αξίας σχέσεων
• Καταπίεση συναισθημάτων, συναισθηματικές διακυμάνσεις, ζήλια
• Αρνητικότητα για την αγάπη
• Δεν ανοίγονται εύκολα, αποφεύγουν την κοινωνική επαφή
• Μειωμένη ικανοποίηση από τη δουλειά
• Αποστασιοποιημένοι, αδιάφοροι, δεν αποζητούν σωματική εγγύτητα (συμπεριφορά αποφυγής και καταπίεση συναισθήματος
• Αδυνατούν να ανακαλέσουν βιογραφικές μνήμες
• Εξιδανίκευση γονέων και εαυτού (ιδεατό εγώ), αρνητική εικόνα για τους άλλους
• Απόμακροι γονείς – ψυχρές σχέσεις
• Γνωστική προσέγγιση συναισθημάτων και προβλήματα στη βίωση και την έκφραση
• Δεν εμπιστεύονται εύκολα
• δεν παρέχουν ούτε δέχονται υποστήριξη
• Χαμηλά σκορ στην αποκωδικοποίηση του συναισθήματος
• Άγχος σε επίπεδο φυσιολογίας

Φοβικός:

• Υψηλό άγχος /τάση αποφυγής
• Αρνητική εικόνα για τον εαυτό και τους άλλους
• Δυσμενές οικογενειακό περιβάλλον (γονείς επιθετικοί- καταθλιπτικοί)
• Υψηλά επίπεδα άγχους, νευρωτισμού, μοναχικότητας, δυσθυμίας και χαμηλά επίπεδα κοινωνικής στήριξης
• Φοβισμένοι απέναντι στην οικειότητα, απόμακροι αποφυγή επαφών – φόβος απόρριψης
• Καταπίεση συναισθημάτων – άγχος
• Υπερβολική εξάρτηση από την αποδοχή των άλλων